สมมติว่าชนชั้นกลางกรุงเทพ 50 คนมีทรัพย์สินคนละ 10 ล้านบาท ถ้าเอา Jeff Bezos ที่มีทรัพย์สินทั้งหมดราว 5.6 ล้านล้านบาท เข้ามาคำนวณเพิ่มเป็นคนที่ 51…เราจะพบว่า “ค่าเฉลี่ย” ที่ได้ คือแต่ละคนมีทรัพย์สินเฉลี่ยคนละ 1 แสนล้านบาท!! ค่าเฉลี่ยที่ได้…แทบไม่มีความหมายในทันที และนี่คืออีกหนึ่งกับดักตัวเลข “ค่าเฉลี่ย” ที่ถูกนำไปใช้ผิดๆ จนใครหลายคนเข้าใจผิดมานักต่อนักแล้ว กับดักตัวเลข “ค่าเฉลี่ย” สิ่งที่น่ากังวลคือ ตัวเลขค่าเฉลี่ยสามารถ “หลอก” ข้อมูลที่เป็นจริงทั้งหมดได้ โดยไม่ได้มีการมั่วสมมติขึ้นมาเอง และ อาจไม่ผิดกฎหมายด้วยซ้ำ (แต่ผิดจรรยาบรรณ) สมองคนเราไม่ได้ถูกออกแบบมาให้คิด “คำนวณ” สำหรับคนทั่วไป เป็นการยากที่จะพิสูจน์สืบหาข้อเท็จจริงของตัวเลขที่เห็นตรงหน้า ค่าเฉลี่ยแบบผิวเผินจึงประสบความสำเร็จในการหลอกคนมานักต่อนักแล้วนั่นเอง ลองดูตัวอย่างสุดโต่งนี้ก็ได้ ว่าค่าเฉลี่ยที่ตรงกันกลับให้ผลลัพธ์ที่ต่างกันสิ้นเชิง ถ้าคุณดื่มไวน์ “ทุกคืนๆ ละ 1 แก้ว” คงไม่มีปัญหาต่อสุขภาพ (อาจรู้สึกดีด้วยซ้ำ) แต่ถ้าทั้งเดือนคุณไม่ได้ดื่มเลย และมาดื่มเอาวันสุดท้ายของเดือน “30 แก้วรวดเดียว” คุณจะถูกหามส่งโรงพยาบาลก่อนดื่มถึงแก้วสุดท้ายแน่ๆ…แม้ว่า “ค่าเฉลี่ย” ทั้งเดือนจะเท่ากับการที่คุณดื่มวันละ 1 […]