Story: Emma เป็นผู้หญิงโสดวัย 32 ปี เธอเป็นผู้หญิงฉลาด มั่นใจและพูดจาตรงไปตรงมา จบการทางด้านรัฐศาสตร์จากมหาวิทยาลัยชั้นนำในสหรัฐอเมริกา ตั้งแต่ยังเป็นนักศึกษา เธอสนใจเรื่องความเหลื่อมล้ำทางสังคม ปัญหาเชิงโครงสร้าง และร่วมเดินขบวนเรียกร้องสิทธิสตรีอยู่หลายครั้ง
Question: ปัจจุบัน Emma ทำงานอะไรอยู่?
ถ้ามีแค่ตัวเลือก A และ B คุณคิดว่าข้อไหนมีโอกาสถูกมากกว่ากัน?
A: Emma เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย
B: Emma เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย และ เป็นแกนนำด้านสิทธิสตรี (Feminist movement)
เมื่อเรารู้ข้อมูลมาขนาดนี้ คนส่วนใหญ่มักเลือกตอบข้อ B
พร้อมติดกับดัก Conjunction Fallacy ทันที!!
Conjunction Fallacy คืออะไร?
Conjunction Fallacy คือ การทึกทักไปเองว่า…เหตุการณ์เฉพาะเจาะจง มีโอกาสเกิดมากกว่า เหตุการณ์ที่ไม่เฉพาะเจาะจง จนนำไปสู่ความเข้าใจที่บิดเบือนหรือการตัดสินใจที่ผิดพลาด
หรือถ้าเข้าใจง่ายๆ มันเป็นการทึกทักไปเองว่า…ข้อมูลที่ละเอียดมากๆ มีโอกาสเกิดมากกว่า ข้อมูลพื้นๆ ทั่วไป
จากตัวอย่าง Emma เมื่อกี้ เมื่อเราลองนั่งลง ทำจิตใจให้สงบ และใช้เวลาขบคิด
จะพบว่าตัวเลือก A ประกอบเพียงอาชีพเดียว (อาจารย์)
ขณะที่ตัวเลือก B จะต้องทำมากถึง 2 บทบาทในเวลาเดียวกัน (อาจารย์ + แกนนำ)
ตามหลักการแล้ว จำนวนคนที่เป็น A น่าจะมากกว่า จำนวน B
และโอกาสที่จะเกิด A จึงมากกว่า B ตามไปด้วยนั่นเอง
สังเกตไหมว่า ถ้า B ถูก…ยังไง A ก็ต้องถูกตามด้วย
แต่ถ้า A ถูก…B อาจจะถูกหรือผิดก็ได้ไม่มีใครรู้
กลไกที่อยู่เบื้องหลัง?
ปี 1982 ผู้นำเสนอทฤษฎี Conjunction Fallacy อย่างคุณ Daniel Kahnerman และ Amos Tversky กล่าวว่า
เพราะสมองมนุษย์เราแบ่งการคิดออกเป็น 2 แบบ เขาใช้คำเรียกง่ายๆ ว่า
1. สมองคิดเร็ว – ใช้อารมณ์ / เกิดขึ้นอัตโนมัติ / สัญชาตญาณ
2. สมองคิดช้า – ใช้เหตุผล / เกิดการขบคิดวิเคราะห์ / จะไม่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ
โดยสมองคิดเร็ว คือตัวการที่กระโดดเข้าหา Conjunction Fallacy ก่อนใครเพื่อน และติดกับดักในที่สุด
จากตัวอย่าง Emma จะเห็นว่าพอเราเปลี่ยนมาใช้ “ตรรกะเหตุผล” คิดวิเคราะห์ สุดท้ายจะหันมาเลือกคำตอบ A ซึ่งมีโอกาสถูกต้องมากกว่า
แต่การตัดสินใจหลายครั้งของมนุษย์ในทุกเรื่อง ทั้งการลงทุนในหุ้น / การเลือกอาชีพที่ใช่ งานที่ชอบ / การออกกำลังกาย / การตัดสินใจต่างๆ ที่นำไปสู่ความสุข
ล้วนแต่ถูกอิทธิพลของ “ข้อมูล ณ เวลานั้น” มาโน้มน้าวให้เราคล้อยตาม กระตุ้นสมองคิดเร็วให้ทำงานและเข้าครอบงำสมองคิดช้า จนนำไปสู่การตัดสินใจที่ผิดพลาด
หรือภาษาบ้านๆ อาจเรียกว่าเรา “ด่วนสรุป” ไปก่อนเอง หรือใช้ “อารมณ์” อยู่เหนือเหตุผลนั่นเอง
Conjunction Fallacy รอบตัวเรา?
Conjunction Fallacy เกิดขึ้นในชีวิตรอบตัวเราทุกวัน และผู้นำองค์กรหลายคนก็มักเผลอพลั้งตกหลุมพรางอยู่บ่อยๆ
เช่น การพิจารณาลงทุนในหุ้น เมื่องบการเงินบริษัทในช่วง 1-2 ปีที่ผ่านมาเป็นบวก พร้อมกับผู้บริหารออกมาประกาศวิสัยทัศน์ชัดเจน อาจทำเราคล้อยตามเกิดสนใจในหุ้นบริษัท ณ เวลานั้น จนไม่ได้วิเคราะห์ผลประกอบการบริษัทย้อนหลังหลายปี หรือ มองข้ามปัจจัยอื่นนอกเหนือจากตัวเลข
คุณ Daniel Kahnerman ยังเสริมด้วยว่า คนเรามักถูกโฉลกกับ Harmonious Story ความสอดคล้องกลมกลืนกันของเรื่องราว…ที่ปะติดปะต่อกันได้อย่างไหลลื่น แถมฟังดูมีเหตุมีผล
หรือพูดง่ายๆ ว่าคนเรามักถูกจริตชอบ “เรื่องราว มากกว่า สถิติ” จนบางครั้งมองข้ามตรรกะเหตุผลในเชิงสถิติไปเลย
ในแง่ของการโน้มน้าวใจ ผ่านเรื่องราวหรือโฆษณาเชิญชวนต่างๆ ที่ใส่ข้อมูลละเอียดยิบเพิ่มเข้ามา ขอให้ระวังไว้ ดึงสติตัวเองให้กลับมาใช้ “สมองคิดช้า” ขบคิดวิเคราะห์ ก่อนตัดสินใจอีกทีหนึ่ง
.
เมื่อพูดถึงสมองคิดช้า ก็ขอให้เข้าไปทำ “แบบประเมินอาชีพ” จาก CareerVisa ค่อยๆ คิด ค่อยๆ ทำ…เพื่อค้นหาอาชีพที่ใช่ งานที่ชอบ จะได้ทำงานอย่างมีความสุขในทุกๆ วัน >>> https://www.careervisaassessment.com/five-shades-assessment-th/
ยังไม่รู้จะหางานอะไรดี? รีบเข้าไปที่ >>> www.careervisaassessment.com
ทำ Resume แบบมืออาชีพได้ง่ายๆ ที่ >>> https://myrightcareer.net/
อ้างอิง
- https://my.vanderbilt.edu/jamesyearsley/quantum-cognition/the-conjunction-fallacy/
- https://www.marketingsociety.com/think-piece/system-1-and-system-2-thinking
- https://www.greenbook.org/mr/market-research-trends/this-and-that-the-conjunction-fallacy-in-practice/#:~:text=Because%20you%20are%20given%20information,or%20the%20%E2%80%9Cand%E2%80%9D%20statement.
- https://www.logicallyfallacious.com/logicalfallacies/Conjunction-Fallacy
- https://medium.com/@coffeeandjunk/this-small-trick-fools-you-into-making-wrong-judgements-7c3415a82b42